“Op de vraag naar de zin van het leven antwoordt iedereen met zijn levensloop“ Georgy Konrad
Wij leven verhalen
Wij leven verhalen. Dat is de realiteit. Wie we zijn en hoe we functioneren wordt niet zozeer bepaald door de gebeurtenissen die ons vormen, maar door de interpretaties die we aan die gebeurtenissen geven en de verhalen die we daarover vertellen; aan anderen én aan onszelf.
Het gegeven dat ons leven, ons werk en wie we zijn onlosmakelijk verbonden zijn met de verhalen die we elkaar en onszelf vertellen, is de belangrijkste inspiratiebron van CEO (Creative Executive Office).
Dit is mijn verhaal
Ruim twintig jaar lang heb ik gewerkt in het theater o.a. als dramaturg, als regisseur, als zakelijk leider. Met name de laatste periode tussen 1999 en 2009 was ik als zakelijk directeur en dramaturg van het Noord Nederlands Toneel (NNT) in mijn element. Als groot landelijk toneelgezelschap wilden we toneel maken dat relevant, enerverend én succesvol was. In tien jaar tijd hebben we met het gezelschap meer dan honderd producties gemaakt: voorstellingen in de grote schouwburgen van het land, maar ook in huiskamers, raadszalen, crematoria, op een dak, in een kelder, in een strokasteel, op een krantenredactie, in een vrachtschip, etc. Met zeer veel plezier heb ik samen met artistiek compagnon Koos Terpstra leiding gegeven aan een dynamisch en veelkleurig gezelschap.
Stoppen op het hoogtepuntpunt
In een theatervoorstelling heb je altijd een beperkt aantal ‘knooppunten’. Dat zijn belangrijke momenten waar het verhaal ineens een draai of een versnelling krijgt. Op precies zo’n knooppunt ben ik na tien jaar doelbewust gestopt met het NNT en dat gold voor het hele artistieke team. We maakten plaats voor een nieuw team. Ik vind zo’n radicale breuk gezond, zelfs noodzakelijk om de artistieke én organisatorische vitaliteit te behouden. Ik wilde per se voorkomen dat ik te comfortabel in mijn eigen routine en mijn eigen gelijk zou kunnen gaan hangen. En dus besloot ik doelbewust niet in te gaan op aanbiedingen uit de theatersector, maar juist voor mezelf te beginnen met CEO.
Het andere perspectief
Het zit in mijn systeem om te zoeken naar het andere perspectief. Waarom? Om de zaken in beweging te krijgen, om opwinding te veroorzaken, om confronterend te zijn, om inzicht te geven, om te relativeren, om energie te geven, om tot de kern te komen.
Dat is een rechtstreeks gevolg van al die jaren in het theater. De professionele theaterwereld kenmerkt zich door een wonderlijke mix van klassieke én onorthodoxe processen. En die mix neem ik mee in al mijn activiteiten. Op managementniveau weet ik welke ‘traditionele’ leiderschapkwesties spelen wanneer je verantwoordelijk bent voor een grote organisatie met een omzet van meerdere miljoenen. Die zakelijke verantwoordelijkheid is echter maar één kant van de medaille. De andere kant is die van de intuïtieve en creatieve processen.
Om oorspronkelijk en succesvol te zijn – in welke organisatie of werkverhouding dan ook – moet je in staat zijn om inhoud en organisatie te koppelen. Als iets mijn werk kenmerkt is het wel de vaste overtuiging dat creativiteit en zakelijk succes alleen ontstaan wanneer inhoud en vorm samenvallen. Het bevreemdt me dat die twee zaken heel vaak uit elkaar worden gehaald: wat doe je, met wie, waarom, wanneer en met welk budget? De zakelijke en inhoudelijk vragen zijn identiek. En juist op dat niveau zie ik het vaak misgaan. Dan kloppen het gedrag en de handelingen niet met de inhoud van het verhaal.
En daar zit dat andere perspectief. Ik ben altijd op zoek naar de structuren onder de oppervlakte. Wat is er echt aan de hand, wat is de subtekst, wat is het werkelijke verhaal? En waar loopt het vast?
Het conflict als een kans
Een ingrijpend conflict of het gevoel dat je vast zit in een situatie wordt over het algemeen gezien als iets negatiefs. Dat is niet altijd waar. Het gevoel dat je klem zit is namelijk ook een belangrijk signaal dat je in de buurt van een belangrijke grens zit. Het conflict is ook iets dat inzicht geeft. Het scheidt de zin van de onzin, hoe lastig dat ook te zien is wanneer je er middenin zit.
In het theater en in de film is conflict in feite het hoofdproduct. Het is de basis van wat een drama dramatisch maakt. Tegelijkertijd worden conflicten in het maakproces ook gebruikt (aangegaan) om dichter tot essentie te komen. In tegenstelling tot het gangbare cliché kun je hier dan ook niet spreken van de ‘softe sector’. Integendeel. Het creatieve proces is vaak snoeihard, met maar één heilige basisafspraak: vertrouwen. Met het resultaat (en niet het eigen ego) voor ogen worden conflicten aangegaan om de boel op scherp te stellen. Heel vaak levert dat een unieke kwaliteit op, vaak overigens ook niet. Maar dat een conflict vooral ook een kans is heb ik wel geleerd in al die jaren sturen, bemiddelen, voorkomen of juist laten bestaan van conflicten.